Składniki

Poniższy indeks składników kulinarnych ułatwi Ci znalezienie przepisu na potrawę w sytuacji, gdy chcesz przygotować danie zawierające jeden konkretny, który masz w swojej kuchni. Wystarczy, że klikniesz w którąś z literek, aby przenieść się do odpowiedniej części alfabetycznego indeksu składników.

A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | Ś | T | U | W | Z | Ż

A

Ananas – żółty owoc pochodzący głównie z Hawajów, Meksyku, Filipin i Brazylii. Spożywany jako świeży, z puszki w słodkim syropie, miksowany na gęsty sok. Ananasa można też grillować lub wykorzystywać jako składnik gotowanych potraw.

Arbuz – owoc z rodziny dyniowatych, o soczystym, różowym, czerwonym, pomarańczowym lub żółtym wnętrzu. Najczęściej spożywany jako świeży, arbuz jest popularnym składnikiem sałatek, zwłaszcza owocowych oraz drinków.

Awokado – inaczej: smaczliwka. Owoc zawierający dużą ilość tłuszczy łatwo przyswajalnych przez ludzki organizm. Popularny składnik dipów, sałatek czy past. Znajduje też szerokie zastosowanie w kosmetyce i doskonale nadaje się do przygotowania domowej, naturalnej maseczki do twarzy.

B

Bakłażan – inaczej: oberżyna lub psianka podłużna. Warzywo o pięknej, ciemnej barwie (spotyka się też bakłażany fioletowe, żółto-zielone, a nawet białe) pochodzące z Afryki, Egiptu, Arabii i Indii. Miąższ zawiera drobne, jadalne pestki, które mogą nadawać warzywu gorzkawy smak.

Banan – żółty owoc dojrzewający na bananowcu, uprawiany głównie w Indiach, Brazylii, Ekwadorze, Filipinach, Chinach, Kostaryce i Izraelu. Ze względu na długi czas trwania eksportu zbiór bananów odbywa się gdy są jeszcze zielone, następnie transportowane są w niskich temperaturach i dopiero na miejscu, w dojrzewalniach, osiągają swoją żółtą barwę.

Biała czekolada – czekolada bez zawartości proszku kakaowego, składająca się z masła kakaowego, cukru i mleka. W przeciwieństwie do ciemnej czekolady, nie wykazuje właściwości przeciwutleniających (antyoksydacyjnych).

Biała kapusta – dwuletnia roślina uprawna. Warzywo głowiaste, o jasnozielonych liściach ułożonych w kształcie kulistym dookoła twardego głąba. Popularny składnik polskich surówek i bigosu.

Biały ser – tak potocznie nazywany jest twaróg – grudkowaty ser wytwarzany ze skwaszonego mleka, stopniowo podgrzewanego i odciskanego po wytrąceniu się grudek i oddzieleniu od serwatki.

Bób – warzywo z rodziny bobowatych. Duże, zielone ziarna w grubej, zielonej, sporej i niejadalnej łusce. Najczęściej spożywany ugotowany, z dodatkiem masła, jako przekąska, może też być składnikiem zup, sosów, dipów i dodatkiem do głównych dań.

Boczek – kawałek mięsa wieprzowego powstały po cięciu szynki, polędwicy, boczku lub łopatki. W sprzedaży dostępny na surowo, gotowany lub wędzony. Chudszą i lepszą gatunkowo odmianą boczku jest bekon, wycinany z reguły ze schabu.

Borowiki – jedne z najsmaczniejszych grzybów jadalnych występujących w Polsce, występujące w kilkudziesięciu gatunkach (niektóre z nich nazywane są też prawdziwkami), idealne jako składnik zup i sosów grzybowych.

Borówka amerykańska – znana też jako borówka wysoka, smaczny owoc bogaty w składniki odżywcze: cukry, sole mineralne, pektyny i witaminy. Idealna do podania na surowo lub jako składnik przetworów z owoców czy ciast.

Borówka czerwona – znana też jako borówka brusznica, o czerwonych jagodach i gorzkawo-cierpkim smaku. Nadaje się najlepiej na sosy do mięs oraz jako dodatek do konfitur czy dżemów i marmolad.

Borówka czarna – nieco mniej popularna nazwa czarnej jagody. Smaczny, sezonowy owoc letni rosnący pospolicie w polskich lasach iglastych, zarówno na nizinach jak i w wyższych partiach górskich. Wykorzystywana głównie jako składnik ciast, bułek drożdżowych i deserów, nieco rzadziej w przetworach z owoców. Znana ze swoich właściwości smakowych i leczniczych, np. w przypadku biegunek lub zaparć.

Botwinka – młode liście i korzenie buraka ćwikłowego. Duszone, są smacznym i zdrowym dodatkiem do drugich dań, można też przygotować z nich zupę lub chłodnik oraz barszcz, albo dodać surową botwinę do sałatki.

Brie – francuski ser podpuszczkowy wytwarzany z mleka krowiego, o żółtym, kremowym środku i białej, pleśniowej skórce. Produkowany w różnych wersjach smakowych, charakteryzuje się aromatem pleśni i dymu.

Brokuł – znany też jako kapusta szparagowa. To znany i uprawiany już od czasów starożytnej Grecji i Rzymu, jadalny kwiat o pięknym, zielonym kolorze i charakterystycznym smaku. Brokuły to świetny składnik zup i sosów, można je też wykorzystywać jako dodatek do obiadu, polane sosem beszamelowym lub holenderskim. W nowoczesnej kuchni przygotowuje się z nich wytrawne tarty i muffiny.

Brzoskwinia – owoc zamknięty w „zamszowej” skórce, występujący w wielu odmianach, zwykle o słodkim miąższu w intensywnie pomarańczowym odcieniu. Brzoskwinia to najczęściej dodatek lub dekoracja deserów, składnik jogurtów i dodatek do ciast, np. tortów czy serników oraz tart.

Buraki – popularne w Polsce warzywa o pięknej, intensywnie purpurowej barwie miąższu. Znane głównie jako składnik barszczu lub dodatek do obiadu w formie zasmażanej, buraki to także świetny składnik sałatek oraz, w niektórych krajach zagranicą, dodatek do burgerów. Upieczone, pokrojone na plasterki lub w cienkie paski, dobrze smakują w towarzystwie innych warzyw.

C

Camembert – miękki ser podpuszczkowy w pleśniowej skórce, którego nazwa pochodzi od nazwy wioski, w której opracowano jego ścisłą recepturę pod koniec XVIII wieku. Jest to ser produkowany z niepasteryzowanego mleka krowiego, a charakterystyczna skórka na jego powierzchni powstaje w wyniku działania grzybów pleśni z gatunku penicillium camemberti.

Cebula – nie każdy wie, że cebula należy do gatunku… czosnku! Uprawiana na całym świecie, w krajach o umiarkowanym klimacie, jest podstawowym składnikiem wielu potraw, którym nadaje charakterystycznego smaku. W medycynie ludowej uznawana za środek leczniczy, np. na kaszel, w formie syropu z cebuli.

Chili – ostra papryka, ogólna nazwa dla różnych odmian papryki żółtej, czerwonej lub zielonej o intensywnym, ostrym smaku. Papryczki chili mogą różnić się od siebie nie tylko kolorem, ale także wielkością i często te najmniejsze mają najmocniejszy smak. Można zjadać surowe chili lub poddać je obróbce termicznej. W formie suszonej, sproszkowanej lub drobno posiekane, chili jest znaną i cenioną, ostrą przyprawą.

Chrzan – warzywo, którego jadalną częścią jest biały korzeń o charakterystycznym, ostrym smaku, wykorzystywany w kulinariach jako składnik sosów i marynat oraz przyprawa, a dodatkowo mający zastosowanie w medycynie ludowej, jako lecznicza roślina. Liście chrzanowe można wykorzystywać jako dodatek aromatyzujący i np. zawijać w nie pieczywo.

Ciasto filo – cienkie ciasto wykorzystywane na wiele sposobów w kuchni tureckiej, greckiej i innych kuchniach bałkańskich, przygotowywane z mąki pszennej, wody i niewielkiej ilości tłuszczu oraz raki. Najpopularniejszym deserem przygotowywanym z ciasta filo jest baklawa.

Ciasto francuskie – tzw. ciasto listkujące, przygotowywane z masła i mąki, odpowiednio wałkowane, dzięki czemu w trakcie pieczenia w wysokiej temperaturze nabiera charakterystycznej konsystencji: jest chrupkie i składa się z cieniutkich listków. Ciasto francuskie to podstawowy składnik wielu wypieków i deserów, a także wytrawnych potraw, np. ryb czy mięs, które można w nim zapiekać.

Ciecierzyca – roślina z rodziny bobowatych, bogata w białko i pożywna, o szerokim zastosowaniu kulinarnym, również w kuchni wegetariańskiej i wegańskiej. Ciecierzyca to podstawowy składnik na hummus i inne pasty, wykorzystywana głównie w kuchniach basenu Morza Śródziemnego.

Cukinia – niskokaloryczne i smaczne warzywo. Nie każdy wie, że cukinia to to samo warzywo co kabaczek. Podłużna, najczęściej ciemnozielona, chociaż w sprzedaży występują też cukinie żółte oraz pomarańczowe. Największą popularnością cukinia zdobyła w kuchni europejskiej oraz w niektórych regionach Rosji i krajach Bałkańskich. Większe okazy należy, przed przygotowaniem, obrać z twardej skórki. Najczęściej podawana na wytrawnie, cukinia może też być, podobnie jak marchewka, wykorzystana do słodkich wypieków.

Cykoria – znana z właściwości leczniczych, wykorzystywana zarówno w formie listków, które nadają się do spożywania na surowo oraz obróbki termicznej, o charakterystycznym, gorzkawym smaku. Listki są na tyle sztywne, że można nakładać do nich różne pasty i serwować w formie „łódek”. Korzeń cykorii, po uprażeniu, wykorzystuje się do przygotowywania kawy zbożowej, w której jest bardzo ważnym składnikiem, ze względu na wydzielanie substancji przypominającej w smaku klasyczną kawę.

Cytryna – owoc cytrusowy wykorzystywany jako dodatek do soków, deserów i potraw, zarówno w formie soku, kawałków miąższu jak i aromatycznej skórki, którą można, po sparzeniu, ucierać do sosów, mięs lub ciast, albo przygotować w formie uprażonej, z dodatkiem cukrowego syropu. Cytryna ma właściwości lecznicze, ze względu na obecność dużej ilości witaminy C, a zawarty w miąższu kwas cytrynowy to także naturalny konserwant.

Czarna fasola – odmiana fasoli zwykłej charakteryzująca się niewielkim rozmiarem ziaren i pięknym, ciemnym, niemal czarnym kolorem. Jest bardzo pożywna, a po ugotowaniu posiada wyrazisty smak, co czyni ją popularnym składnikiem dań kuchni wegetariańskiej i wegańskiej. Popularna w kuchni latynoskiej, wykorzystywania w daniach tj. frijoles negros, burritos czy klasycznym ryżu z fasolą.

Czarne oliwki – znane z intensywnego smaku, czarne owoce drzewa oliwnego, spożywane na surowo lub konserwowane za pomocą solanek, kwasu mlekowego czy zalew, w których są często przechowywane po wcześniejszym drylowaniu, czyli usunięciu pestek. Wzbogacają smak sałatek i pełnią funkcję dekoracyjną, zwłaszcza po pokrojeniu na niezbyt grube plasterki z dziurką w środku.

Czekolada – królowa słodyczy i deserów, dostępna w różnorodnych wersjach smakowych: biała, mleczna i gorzka, o klasycznej strukturze lub bąbelkowa, z nadzieniem… Jest bogatym źródłem magnezu i doskonale poprawia nastrój. Przygotowywana jest z miazgi kakaowej i tłuszczu kakaowego, z dodatkiem środków słodzących i innych substancji.

Czerwona cebula – odmiana cebuli zwyczajnej o pięknym, purpurowym kolorze. Znana ze swojego łagodnego smaku, dlatego warto stosować ją jako dodatek do sałatek i wszędzie tam, gdzie ma być spożywana na surowo, chociaż nadaje się też do obróbki termicznej.

Czerwona fasola – ogólna nazwa kilku gatunków fasoli o czerwonej barwie, m. in fasolki red kidney oraz azuki. Czerwona fasola jest szczególnie popularna w kuchni indiańskiej oraz południowoamerykańskiej, gdzie wykorzystywana jest jako dodatek do placków tortillas lub składnik ryżu z fasolą, oraz w Azji, gdzie przygotowuje się z niej pastę fasolową lub desery.

Czerwona kapusta – kapusta o intensywnym, purpurowym kolorze, wykorzystywana w kuchni polskiej jako składnik surówki z czerwonej kapusty oraz czarnego bigosu. W kuchni śląskiej i wielkopolskiej przygotowuje się z niej modrą kapustę, a na Wielkanoc jest świetnym barwnikiem do jajek, nadając skorupkom niebieski kolor.

Czerwona papryka – ogólna, zwyczajowa nazwa dla różnych rodzajów papryk o czerwonej barwie. To najbardziej dekoracyjna papryka, idealna do serwowania na surowo lub upieczenia i wykorzystania, po zmiksowaniu, jako baza do pysznego gulaszu lub pesto z papryki czy kremowej zupy.

Czosnek – naturalny antybiotyk, znany ze swoich właściwości leczniczych oraz intensywnego smaku i zapachu. Czosnek ma tyle samo wielbicieli, co przeciwników. Wykorzystuje się go jako dodatek do mięs, zup i sosów oraz składnik masła czosnkowego. Jego mocny, charakterystyczny smak można zneutralizować, dodając do potrawy natkę pietruszki.

D

Daktyle – w krajach arabskich uważane za afrodyzjak, bardzo słodkie owoce, jeden z naturalnych zamienników białego cukru. Z daktyli uzyskuje się masło daktylowe lub gęsty sok, służący do przygotowania chleba daktylowego. Są bardzo smacznymi owocami, idealnymi do dodawania do owsianek, budyniów, kisielu czy ciast, albo serwowania jako samodzielna, słodka przekąska.

Dorsz – zwyczajowa nazwa kilku gatunków dorsza, m. in. atlantyckiego, bałtyckiego i kildyńskiego. Ryba o białym, delikatnym mięsie o łagodnym smaku.

Dymka – młoda, malutka cebula razem z grubym, zielonym szczypiorem. Dymka ma dużo łagodniejszy smak niż w pełni dojrzała cebula, dlatego warto wykorzystywać ją jako dodatek do sałatek czy past do chleba albo dekoracji zupy.

Dynia – nazwa ogólna dla około 20 roślin z rodziny dyniowatych. Od małych warzyw ważących ok. 0,5 kg aż do imponujących okazów 200 kg, dynia może przybierać różne wielkości, kolory i kształty oraz konsystencję miąższu. W Polsce najpopularniejsza w uprawie jest dynia zwyczajna, ale popularne w sprzedaży są też hokkaido oraz dynia piżmowa, idealne do puree, pierogów i zupy z dyni.

E

Endywia – sałata o intensywnym, pikantnym i gorzkawym smaku, składnik sałatek i dodatek do kanapek. Endywia dobrze komponuje się z ostrym serem i orzechami.

F

Fasola – występująca w naturze roślina jednoroczna, rośnie na obszarach obu Ameryk. Rozpowszechniona, od czasów odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba, do uprawy na całym świecie. Fasola to nazwa określająca ok. 96 gatunków tej rośliny, o przeróżnych kształtach, kolorach i smaku. Jest bogatym źródłem białka i bardzo pożywnym składnikiem, który w diecie wegetariańskiej zastępuje mięso.

Fasolka szparagowa – odmiana fasoli zwykłej o zielonym lub żółtym kolorze strąków, popularna w amatorskiej uprawie działkowej. Po ugotowaniu fasolka szparagowa jest smacznym dodatkiem do obiadów, można też wykorzystać ją jako składnik dań jednogarnkowych, sałatek lub zup.

Fenkuł – znany też jako koper włoski czyli bulwiaste warzywo selerowate o delikatnie anyżowym posmaku.  Koper włoski świetnie sprawdza się jako składnik sałatek, można też upiec go z dodatkiem parmezanu lub polać sosem beszamelowym czy wykorzystać do dodania do risotto.

Feta – bałkański, miękki ser solankowy, którego nazwa jest zastrzeżona i może być wykorzystywana tylko jako nazwa produktów pochodzących z Grecji. Jest serem kruchym, dobrze topiącym się w wysokiej temperaturze. Zawiera ok. 40% tłuszczu.

G

Gorzka czekolada – jeden z rodzajów czekolady (składa się z masła kakaowego, proszku kakaowego i cukru, niekiedy z niewielką domieszką wanilii. Zawiera przynajmniej 70% produktów z miazgi kakaowej) i zwyczajowo przyjęta, wspólna nazwa dla prawdziwej czekolady gorzkiej i czekolady deserowej (miazga kakaowa, cukier, lecytyna oraz tłuszcz kakaowy lub inne dodatki^[2]. Najczęściej zawiera powyżej 50% produktów z miazgi kakaowej).

Groszek – zwyczajowe określenie jadalnego groszku siewnego, występującego w uprawie. Młody groszek zielony można przygotowywać, smażąc lub dusząc całe strączki, dopóki nie ma w nich wyczuwalnego łyka. Starszy nadaje się do łuskania, a ziarenka, oprócz pięknego koloru, mają też delikatny, słodkawy smak. Przejrzały groszek jest gorzki w smaku.

Gruszka – wspólna nazwa dla ok. 30-60 gatunków owoców. Smaczny, pożywny owoc idealny do spożywania na surowo, przygotowywania kompotów, lodów, sorbetów i przetworów z owoców, pieczenia ciast oraz dekorowania deserów. Gruszka to także popularny składnik sałatek, świetnie komponujący się z sałatami, serami, bakaliami i sosami, np. winegret czy balsamico i mięsami.

Grzyby – na świecie występują w ok. 120 tysiącach opisanych gatunków, ale tylko niewielka część z nich to grzyby jadalne. Jedynie pieczarki i boczniaki spotykane są w uprawach, pozostałe grzyby pozyskuje się ze zbiorów w ich naturalnych środowiskach. Zawierają niewiele substancji odżywczych, za to cenione są za ich walory smakowe. Wykorzystuje się je jako składnik zup i sosów oraz gulaszów i sałatek, a niektóre, np. młode pieczarki, można też spożywać na surowo

Grzyby borowiki – nazywane też prawdziwkami. Rosną w lasach iglastych oraz liściastych. Ogólna nazwa dla kilkudziesięciu gatunków borowików, wśród których większość jest jadalna. Powszechnie uważane za jedne z najsmaczniejszych grzybów. Obecnie, wskutek zmian klimatycznych i zanieczyszczenia środowiska, niektóre gatunki zostały objęte ochroną i nie wolno ich zbierać.

Grzyby kozaki – znane najczęściej jako kozaki lub koźlaki, chociaż oficjalna nazwa to koźlarze. Najczęściej rosną na długich, smukłych nogach, a kolor kapelusza przybiera odcienie od pomarańczowego do brązowego. Najlepiej wykorzystać je jako składnik sosu lub zupy. Suszone nabierają ciemnej, niemal czarnej barwy.

Grzyby kurki – grzyby jadalne z rodziny pieprznikowatych, zwane inaczej pieprznikami jadalnymi lub liszkami. Grzyby o pięknym, intensywnie żółtym zabarwieniu, pofalowanych, zadartych do góry kapeluszach i blaszkowatym spodzie, rosnące gromadnie w lasach na terenie całej Polski.

Grzyby pieczarki – jedne z najpopularniejszych grzybów w Polsce, łatwo dostępne w sprzedaży. Ogólna nazwa zwyczajowa grzybów z rodziny pieczarkowatych. Pieczarki są grzybami nadającymi się do uprawy. Młode okazy mogą być spożywane na surowo, ale najczęściej grzyby te poddawane są obróbce termicznej i wykorzystywane jako dodatek do pizzy, tostów, zapiekanek, krokietów, naleśników, sosów oraz jako składnik zupy pieczarkowej.

Grzyby podgrzybki – rodzaj grzybów z rodziny borowikowatych. Nazwę „podgrzybek” należy traktować jako zwyczajową, historyczną, ponieważ grzyby te, naukowo, zostały sklasyfikowane jako borowikowate.

Grzyby shiitake – twardniki japońskie, określane też nazwą „shitake”. Można spożywać je po bardzo krótkiej obróbce termicznej (gotowane zbyt długo twardnieją) lub marynować. Popularne w kuchni azjatyckiej, zwłaszcza japońskiej, grzyby o charakterystycznym smaku i właściwościach leczniczych (obniżają zawartość cholesterolu).

H

Halibut – ogólna nazwa kilku gatunków ryb z rodziny halibutowatych: halibuta atlantyckiego (białego), halibuta czarnego i pacyficznego. Jest to ryba o smacznym, tłustym mięsie, występująca w chłodnych wodach północnych.

I

Imbir – korzeń o charakterystycznym smaku i zapachu, spożywany na surowo lub poddawany obróbce termicznej, jako składnik past, sosów i zup lub dodatek do mięsa. Występuje też jako przyprawa, w wersji sproszkowanej (suszonej). Znany z właściwości rozgrzewających i leczniczych, również jako składnik niektórych preparatów i suplementów diety.

Indyk – w Polsce występuje w hodowlach, a w naturze, dziko, pierwotnie indyk był spotykany w krajach Ameryki Północnej. Mięso indyka ma łagodny smak, porównywalny do mięsa kurczaka. Można przygotowywać indyka w całości, piekąc w dużym piekarniku. W sprzedaży spotyka się jednak, najczęściej, mięso filetowane, np. piersi z indyka.

J

Jabłka – najpopularniejsze w Polsce owoce rosnące na jabłoni, w wielu kolorach i o różnym stopniu słodkości i soczystości miąższu. Składnik domowych wypieków oraz wytrawnych potraw, podawane na surowo lub pieczone albo smażone. Z jabłek można przygotować kompot oraz łączyć je z mięsami o łagodnym smaku (np. nadziewać kaczkę lub gęś).

Jagody – najpopularniejsza nazwa borówki czarnej. Smaczny, sezonowy owoc letni rosnący pospolicie w polskich lasach iglastych, zarówno na nizinach jak i w wyższych partiach górskich. Jagoda jest wykorzystywana głównie jako składnik ciast, bułek drożdżowych i deserów, nieco rzadziej w przetworach z owoców. Znana ze swoich właściwości smakowych i leczniczych, np. w przypadku biegunek lub zaparć.

Jajka – jeden z najbardziej wszechstronnych składników śniadań, obiadów i kolacji. Gotowane lub smażone, dodawane do ciast naleśnikowych, racuchów oraz słodkich i wytrawnych wypieków. Dodatek do sosów i zup. Można wymieniać w nieskończoność!

Jogurt naturalny – powstaje z zaszczepienia w mleku kultur bakterii jogurtowych, które rozwijają się w cieple. Jogurt naturalny to zdrowa baza do przygotowania smacznych śniadań, można nim też zastępować mleko w przepisach na naleśniki, racuchy i niektóre ciasta i desery. Jako samodzielny deser, z dodatkiem miodu i orzechów lub pistacji, cieszy się ogromną popularnością w krajach bałkańskich.

K

Kabaczek – niskokaloryczne i smaczne warzywo. Nie każdy wie, że kabaczek to to samo warzywo co cukinia. Podłużny, duży, najczęściej żółty lub jasnozielony, chociaż występuje też w kolorze pomarańczowym i ciemnozielonym. Największą popularnością cieszy się w kuchni europejskiej oraz w niektórych regionach Rosji i krajach Bałkańskich. Większe okazy należy, przed przygotowaniem, obrać z twardej skórki. Najczęściej podawany na wytrawnie, ale może też być, podobnie jak marchewka, wykorzystany do słodkich wypieków.

Kalafior – odmiana kapusty warzywnej. Przypuszcza się, że kalafior może być zmutowaną kapustą głowiastą lub brokułem. Jest jednym z najpowszechniej występujących kwiatów jadalnych. Po ugotowaniu sprawdza się jako dodatek do drugich dań lub składnik sałatek. Można też przygotować puree z kalafiora lub zupę oraz wykorzystywać kalafior jako element dań jednogarnkowych.

Kalarepa – kolejna odmiana kapusty warzywnej, bardzo charakterystyczna w smaku. Może być spożywana na surowo, po wcześniejszym macerowaniu jej w oliwie z dodatkiem soli, pieprzu i soku z cytryny lub innym, kwaskowatym sosie. Wykorzystywana jako składnik zup lub sałatek i wyjątkowo nielubiana przez dzieci ;).

Kalmary – znane też jako kałamarnice. Ogólna nazwa dla ok. 300 gatunków głowonogów żyjących w słonych wodach, zaliczanych do owoców morza. Nadają się do smażenia lub grillowania oraz gotowania, np. w zupie rybnej lub risotto. Mają charakterystyczny kształt (pokrojone w krążki lub pocięte na prostokąty i ukośne ponacinane nożem).

Kapary – pąki kwiatowe (np. kaparów ciernistych), najczęściej sprzedawane w zalewie. Mają charakterystyczny, intensywny smak. Są popularnie stosowane w kuchni francuskiej, występują też w innych kuchniach basenu Morza Śródziemnego. Są idealnym składnikiem sałatek, elementem do dekoracji kulinarnych oraz smacznych dodatkiem do kanapek, pizzy, ryb, owoców morza i mięs.

Kapusta – nazwa dla około 30 jadalnych roślin o różnej wielkości, kolorze i strukturze liści. Najpopularniejsze w Polsce są kapusta biała, czerwona oraz kapusta włoska i pekińska. Wykorzystywana najczęściej jako składnik surówek lub sałatek oraz dań jednogarnkowych, np. bigosu. Kiszona w beczkach lub gotowana w zupie. W kapustę zawija się też gołąbki.

Kapusta pekińska – podgatunek kapusty właściwej, pochodząca z Chin i Japonii, uprawiana obecnie na całym świecie, w krajach o umiarkowanym klimacie. Składnik surówek i sałatek oraz dodatek do smażonych potraw azjatyckich.

Karmazyn – ogólna nazwa dla wielu gatunków żyjących w słonych wodach oceanicznych (Atlantyk, Pacyfik, Ocean Indyjski), występujących w różnorodnej wielkości i ubarwieniu. Szczególnie popularny jest karmazyn czerwony, ryba o chudym, zbitym, białym mięsie.

Kasza – jadalne nasiona zbóż, w postaci rozdrobnionej, ale nie tak bardzo jak mąka. Kasza, po ugotowaniu, nadaje się do zjedzenia na śniadanie (z dodatkiem soku lub mleka, jogurtu czy kefiru i innych, opcjonalnych składników) oraz jako składnik sałatek czy dodatek do mięs i ryb na obiad. Najpopularniejsze w Polsce kasze to kasza gryczana, kasza jęczmienna i kasza manna.

Kasza gryczana – wytwarzana z gryki kasza, jedna z najpopularniejszych kasz w Polsce. Bogata w białko, węglowodany i składniki mineralne, najczęściej sprzedawana w wersji uprażonej, co nadaje jej charakterystycznego smaku. Nieco rzadziej spotyka się w sklepach białą kaszę gryczaną, o delikatniejszym smaku, z której, po zmieleniu w blenderze, można samodzielnie przygotować mąkę gryczaną.

Kasza jęczmienna – określenie dla kilku rodzajów kaszy z jęczmienia: łamanej, perłowej i pęczak. Najczęściej spożywana kasza w Polsce, po ugotowaniu stosowana również jako… przynęta do łowienia ryb!

Kasza manna – znana też jako grysik. Jest to drobna kasza z ziaren pszenicy. Jedna z popularnych kasz, lekkostrawna (popularna, obok kleiku ryżowego, w przypadku problemów żołądkowych) i łatwa do przyrządzenia. Można ugotować ją na wodzie, ale najczęściej przygotowywana jest na mleku. Nadaje się też jako dodatek do pieczenia ciast. Kasza manna zagęszcza zupy i sosy i wchodzi w skład deserów, np. budyniu czy leguminy.

Kasza pęczak – najgrubsze ziarna kaszy jęczmiennej. Idealna do ugotowania i podawania jako dodatek do obiadu, ale można też wykorzystać ją, przygotowując w ten sam sposób co risotto (zeszklić na oliwie, następnie gotować na wolnym ogniu, zalewając stopniowo wywarem mięsnym lub warzywnym), uzyskując tzw. kaszotto.

Kiełki – kiełkujące nasiona niektórych roślin, bogate w ważne dla organizmu składniki odżywcze, w kulinariach cenione też ze względu na charakterystyczny smak i możliwość wykorzystania w dekorowaniu potraw. Kiełki uprawiane są w kiełkownicach, można zasiać je samodzielnie, w domu. Wykorzystuje się je jako składnik sałatek i kanapek oraz dodatek do zup, sosów i mięs. Szczególnie popularne są w kuchni azjatyckiej. Najczęściej spotykane w sprzedaży i wykorzystywane w kulinariach są kiełki fasoli mung, rzodkiewki, brokułu, kukurydzy, lucerny i słonecznika.

Kiwi – mało kto wie, że ten bogaty w witaminy owoc nie rośnie na drzewie, a jest jagodą zbieraną z drzewiastych pnączy o nazwie aktinidia. Kiwi to świetny składnik deserów ze względu na swój smak oraz ciekawy wygląd zapewniający  wiele interesujących możliwości dekoracji.

Koper włoski – znany też jako fenkuł czyli bulwiaste warzywo selerowate o delikatnie anyżowym posmaku.  Koper włoski świetnie sprawdza się jako składnik sałatek, można też upiec go z dodatkiem parmezanu lub polać sosem beszamelowym czy wykorzystać do dodania do risotto.

Kozaki – – znane najczęściej jako kozaki lub koźlaki, chociaż ich oficjalna nazwa to koźlarze. Najczęściej rosną na długich, smukłych nogach, a kolor kapelusza przybiera odcienie od pomarańczowego do brązowego. Najlepiej wykorzystać je jako składnik sosu lub zupy. Suszone nabierają ciemnej, niemal czarnej barwy.

Krąp – ryba słodkowodna z rodziny karpiowatych, żyjąca w wodach europejskich, również w Polsce.

Krewetki – morskie i słodkowodne skorupiaki, występujące w kilkuset gatunkach na całym świecie, zaliczające się do kulinarnych owoców morza. Charakterystyczną cechą krewetki jest pancerz.

Kukurydza – jedno z najpopularniejszych w uprawie na całym świecie zbóż. Nie zawiera glutenu, może być spożywana po obróbce termicznej. Można ugotować ją i podawać jako ciepłą kolbę, z dodatkiem odrobiny soli i masła lub, po ugotowaniu, wystudzić i wykorzystać ziarna jako składnik sałatki, zupy lub dania jednogarnkowego, np. gulaszu lub farszu do nadziewania placków, np. tortillas. Z ziaren kukurydzy powstaje też mąka i skrobia kukurydziana, z których produkuje się m. in. płatki kukurydziane.

Kurczak – jedno z najpopularniejszych i najkorzystniejszych cenowo mięs w kuchni polskiej. Kurczaka można upiec w całości, ugotować z niego rosół lub przygotować tylko skrzydełka czy udka. Piersi z kurczaka to baza do przygotowywania kotletów lub dań jednogarnkowych: gulaszu czy mięsa smażonego z dodatkiem warzyw i innych składników. Kurczak to łagodne w smaku mięso, do którego łatwo dopasować zarówno wytrawne, jak i słodkie dodatki.

Kurki – grzyby jadalne z rodziny pieprznikowatych, zwane inaczej pieprznikami jadalnymi lub liszkami. Grzyby o pięknym, intensywnie żółtym zabarwieniu, pofalowanych, zadartych do góry kapeluszach i blaszkowatym spodzie, rosnące gromadnie w lasach na terenie całej Polski.

Kuskus – okrągłe ziarna pszenicy o średnich ok. 1 mm. Kuskus wykorzystywany jest w kuchni afrykańskiej, po ugotowaniu podawany z dodatkiem mięs (np. baraniny lub ryb) i warzyw lub jako zagęszczacz do jednogarnkowych potraw i sosów.

L

Leszcz – ryba słodkowodna z rodziny karpiowatych, występująca w Europie, w tym również w Polsce.

Limanda – ryba z rodziny flądrowatych, ogólna nazwa dla kilku gatunków.

M

Makaron – suszone ciasto z mąki, wody, soli i jaj oraz opcjonalnych dodatków smakowych i kolorystycznych, np. szpinaku, pesto z papryki, atramentu z kałamarnicy, przeznaczone do ugotowania (oraz, opcjonalnie, zapieczenia w piecu lub piekarniku) i podania z sosami lub wykorzystania jako dodatek do zupy czy składnik sałatki.

Mango – superowoc o walorach smakowych, dekoracyjnych i zdrowotnych. Piękny miąższ o intensywnie pomarańczowej barwie i słodkim smaku oraz bogactwo witamin. Mango wykorzystuje się do przygotowywania koktajli, smoothies, jako składnik deserów oraz ciast czy dodatek do mięsnych dań, np. w kuchni azjatyckiej. Wchodzi też w skład sosów, np. mango chutney.

Marakuja – znana też jako passiflora lub granadilla. Owoc tropikalny pochodzący z Ameryki Południowej, powszechnie uprawiany na całym świecie w regionach tj. Nowa Zelandia, Afryka czy Azja Południowo-Wschodnia. Pod grubą skórką znajduje się kleisty miąższ z licznymi, jadalnymi ziarenkami. Najczęściej spożywana na surowo lub jako dodatek do deserów czy jogurtów i soków.

Marchewka – nazwa rośliny z rodziny selerowatych. Warzywo – korzeń, wykorzystywane zarówno do surówek i sałatek, jako dodatek do obiadu lub składnik wytrawnych dań, zup czy słodkich deserów, dżemu oraz soków.

Mascarpone – kremowy ser produkowany na bazie śmietanki kremówki zakwaszonej sokiem z cytryny. Powstaje przez podgrzewanie mieszanki w celu częściowego odparowania, a po jej zgęstnieniu – wystudzenie i odcedzenie serwatki. Jest ceniony w wypieku serników i przygotowywaniu słodkich deserów (np. włoskiego tiramisu) czy zagęszczaniu zup i sosów.

Mięso mielone – rozdrobnione mięso przeznaczone do przygotowywania sosów, kotletów mielonych czy farszu. Najpopularniejsze mięsa wykorzystywane do mielenia to wieprzowina i wołowina oraz dziczyzna. O wiele rzadziej mieli się mięso drobiowe.

Migdały – nasiona owoców migdałowca, występujące w dwóch wersjach smakowych: migdały słodkie (jadalne) oraz migdały gorzkie (trujące, wykorzystywane jedynie do produkcji oleju migdałowego). Wykorzystywane jako dodatek do dekoracji potraw (np. blanszowane, w formie płatków lub pokrojone w słupki), składnik deserów i ciast oraz dodatek do sałatek czy mięs i ryb oraz warzyw. Ze zmiksowanych migdałów powstaje smaczne masło migdałowe.

Miód – słodki syrop wytwarzany w ulach, przez pszczoły zbierające nektar z kwiatów i drzew. Wykorzystywany do słodzenia herbat oraz ciast i deserów, dodawany do marynat do mięs oraz sosów. Znany z właściwości leczniczych, stosowany również w kosmetyce.

Mleko – ogólna nazwa dla produktów pochodzenia zwierzęcego (wydzielina gruczołów mlecznych u ssaków, np. krów, kóz, owiec, bawołów) oraz roślinnego (sok uzyskiwany z niektórych roślin, orzechów, migdałów i zbóż, np. mleko kokosowe, migdałowe, sojowe, orzechowe, ryżowe). Podstawowy składnik wielu napojów, sosów, zup, ciast i deserów.

Mleko kokosowe – popularny składnik spożywczy uzyskiwany po wydrążeniu i zmiksowaniu miąższu z dojrzałego kokosa lub zalanych gorącą wodą wiórków kokosowych, a następnie przelaniu płynu i odciśnięciu pozostałości przez gazę. Popularny składnik potraw i deserów w kuchni azjatyckiej.

Morele – owoce spożywane na surowo lub wykorzystywane do gotowania kompotów czy jako dodatek do ciast i deserów. Świetnie nadają się do suszenia. Morele rosną w klimacie kontynentalnym, a największym eksporterem morel suszonych na świecie jest Turcja.

Mozzarella – włoski ser z mleka bawolego, opcjonalnie może występować domieszka mleka krowiego. Ma delikatny smak i specyficzną konsystencję: miękka i wilgotna, po obróbce termicznej rozpływa się i jest bardzo ciągliwa. Mozzarellę sprzedaje się w kulkach, zapakowaną w woreczek lub słoiczek z serwatką.

N

Natka pietruszki – jadalna część pietruszki, znana też jako zielona pietruszka. Wykorzystywana jako dodatek do zup, kanapek i składnik pesto z pietruszki oraz soku z zielonej pietruszki, powstałego po zmiksowaniu naci z sokiem z cytryny i posłodzeniu. Natka pietruszki może zostać ususzona, ale największe walory smakowe i odżywcze znajdują się w świeżej naci.

O

Oliwki – owoce drzewa oliwnego, występujące w kolorze czarnym lub zielonym, różniące się nie tylko wyglądem, ale też intensywnością smaku. Uprawiane w krajach basenu morza śródziemnego, nieodłączny element diety śródziemnomorskiej. Dodawane do sałatek, past, dań makaronowych, pizzy. Z oliwek uzyskuje się też znaną, lubianą i cenioną oliwę.

Ogórki – ogólna nazwa dla ok. 50 gatunków warzyw z rodziny dyniowatych. Najczęściej wykorzystywane jako dodatek do kanapek, składnik sałatek i surówek, np. mizerii czy chłodników i zup. Ogórki gruntowe w Polsce przetwarza się też, zamykając je w słoikach i przygotowując ogórki kiszone, ogórki małosolne lub pikle i korniszony.

Orzechy laskowe – owoce leszczyny, drzewa występującego w Europie (również w Polsce) oraz Azji Mniejszej. Składniki ciast i deserów, wykorzystywane też jako dodatek do czekolad i masła czekoladowego oraz sałatek.

Orzechy włoskie – owoce orzechu, liściastego drzewa porastającego tereny bałkańskie oraz część Europy i Azji. Smaczny składnik ciast i deserów oraz dodatek do sałatek.

Orzechy nerkowce – znane też jako orzechy nanerczowe lub orzechy cashew, owoce drzewa występujące natywnie w Ameryce Południowej, obecnie uprawianego w regionach o klimacie tropikalnym. Składniki ciast i deserów, wykorzystywane często jako dodatek do dań mięsnych i rybnych oraz sałatek. Z orzechów nerkowców można też przygotować masło.

Orzechy piniowe – jadalne nasiona niektórych gatunków sosny, wyjęte z szyszek i obrane z łusek. Cenione ze względu na walory smakowe i zdrowotne, wykorzystywane jako dodatek do sałatek i dań głównych oraz ciast i deserów.

Orzechy pistacjowe – owoce pistacji, cenione zarówno jako dodatek do słodkich wypieków i deserów, jak również składnik wytrawnych potraw i sałatek. Z orzechów pistacjowych wytłacza się też olej pistacjowy.

Orzeszki ziemne – znane też jako orzechy arachidowe. Popularne orzechy, z których produkuje się masło orzechowe oraz wykorzystuje, ze względu na charakterystyczny smak, jako dodatek do wytrawnych potraw i sałatek.

Oscypek – twardy wędzony ser o charakterystycznym kształcie, przygotowywany z mleka owczego, szczególnie popularny w regionach polskich gór, zwłaszcza w okolicach Zakopanego. Nazwa „oscypek” jest zastrzeżona dla produktów regionalnych wytwarzanych w Polsce, zgodnie z tradycyjną recepturą.

Owoce morza – określenie jadalnych skorupiaków i mięczaków morskich. Popularne w kuchniach krajów nadmorskich i na wyspach oraz wybrzeżach. Niektóre owoce morza zjada się na surowo, inne poddaje obróbce termicznej. Najpopularniejszymi owocami morza są krewetki, kalmary, małże, kraby, homary oraz langusty.

P

Panga – ogólna nazwa handlowa dla kilku gatunków ryb, m. in. suma rekiniego i suma panga, sprowadzanego do Polski z hodowli azjatyckich, w szczególności wietnamskich. Ryba o łagodnym, neutralnym smaku, w Polsce spotykana głównie w formie filetowanej, zamrożonej.

Papaja – owoc tropikalny o pięknym, pomarańczowym miąższu z charakterystycznymi, licznymi, czarnymi nasionami. Jedzona na surowo lub wykorzystywana jako składnik koktajli, soków i deserów oraz dodatek do wypieków. Pangę można też dodawać do słodkich i wytrawnych sałatek lub serwować w towarzystwie potraw mięsnych i rybnych.

Papryka – ogólna nazwa wielu gatunku roślin z rodziny psiankowatych. Pochodzi z Ameryki Południowej i Centralnej, obecnie uprawiana jest na całym świecie. Papryka występuje w licznych kształtach, rozmiarach i kolorach: białym, żółtym, zielonym, pomarańczowym i czerwonym, a jej smak może różnić się pod względem ostrości, od łagodnego do bardzo ostrego.

Papryczka chili – ogólna nazwa przyjęta jako określenie różnych odmian ostrej papryki, np. aji pieprz, cayenne, habanero, jalapeño, piri-piri, tabasco. Wykorzystywana na surowo lub jako dodatek do zup, mięs, ryb i sosów czy past.

Parmezan – włoski ser długodojrzewający, jeden z najpopularniejszych, leżakujący w solance, wytwarzany z mleka krowiego. Popularny dodatek do dań z makaronu oraz sałatek i zup czy jako przekąska podawana w towarzystwie lampki wina i owoców.

Patison – odmiana dyni zwyczajnej, warzywo należące do rodziny dyniowatych. Warzywo o charakterystycznym kształcie, którego skórka może przybierać różne kolory: zielony, żółty, pomarańczowy, a nawet ciemnofioletowy, niemal czarny, podobny do barwy skórki bakłażana. Można wykorzystać patisony, przygotowując z nich, po ugotowaniu, zupę lub puree, albo wykorzystując jako dodatek do mięsa czy ryb. Młode, malutkie patisony można marynować w zalewie octowej.

Pieczarki – jedne z najpopularniejszych grzybów w Polsce, łatwo dostępne w sprzedaży. Ogólna nazwa zwyczajowa grzybów z rodziny pieczarkowatych. Pieczarki są grzybami nadającymi się do uprawy. Młode okazy mogą być spożywane na surowo, ale najczęściej grzyby te poddawane są obróbce termicznej i wykorzystywane jako dodatek do pizzy, tostów, zapiekanek, krokietów, naleśników, sosów oraz jako składnik zupy pieczarkowej.

Pierś z indyka – mięso o łagodnym smaku, przypominające pierś z kurczaka, ale o większym rozmiarze, dzięki czemu można wykorzystać je nie tylko do smażenia kotletów czy grillowania lub duszenia po pokrojeniu w plastry lub na nieduże kawałki wielkości jednego kęsa, ale również jako składnik do przygotowywania wędlin, np. rolady.

Pierś z kurczaka – mięso o łagodnym smaku, uniwersalne do łączenia z warzywami i owocami oraz bakaliami. Można przygotowywać kotlety lub grillować po pokrojeniu w plastry, rozbiciu za pomocą tłuczka i marynowaniu w oliwie, sosach lub przyprawach. Pierś z kurczaka jest popularnym składnikiem gulaszu i innych dań jednogarnkowych, gdzie, po pokrojeniu na niewielkie kawałki, można ją smażyć lub dusić w sosie.

Pietruszka – warzywo, w którym jada się zarówno korzeń jak i nać. Składnik zup, ale można też przygotować suszoną pietruszkę w formie chipsów lub smażyć pokrojoną w cienkie plastry. Z pietruszki, po ugotowaniu, podobnie jak z marchewki, można przyrządzić smaczne i zdrowe puree, świetny dodatek do dań z mięs i ryb.

Pistacje – owoce pistacji, cenione zarówno jako dodatek do słodkich wypieków i deserów, jak również składnik wytrawnych potraw i sałatek. Z orzechów pistacjowych wytłacza się też olej pistacjowy.

Pomarańcze – popularne na całym świecie owoce cytrusowe, wykorzystywane do produkcji soku pomarańczowego oraz dżemów, dodawane do marynowania lub faszerowania mięs i ryb oraz deserów i wypieków.

Podgrzybki – rodzaj grzybów z rodziny borowikowatych. Nazwę „podgrzybek” należy traktować jako zwyczajową, historyczną, ponieważ grzyby te, naukowo, zostały sklasyfikowane jako borowikowate.

Pomidory – warzywa z rodziny psiankowatych, pochodzące z Ameryki Południowej, obecnie uprawiane na całym świecie, dostępne w wielu odmianach, różniących się zarówno rozmiarem jak i kolorem (dojrzałe mogą przybierać czerwoną, pomarańczową oraz żółtą barwę) i kształtem. Można spożywać je na surowo, jako składnik sałatek lub dodatek do kanapek oraz wykorzystywać do przygotowywania sosów czy dań z dodatkiem mięsa, ryb oraz innych warzyw. Z pomidorów uzyskuje się też przecierowy sok oraz produkuje ketchup.

Pomidorki koktajlowe – małe pomidory, wykorzystywane jako składnik sałatek i drobnych przekąsek, np. koreczków lub składnik zapiekanek czy dań z makaronu oraz element dekoracyjny gotowych potraw.

Por – warzywo pochodzące z Azji Mniejszej, uprawiane już w czasach starożytnych. W kulinariach wykorzystuje się białą część (podobnie jak cebulę – można na surowo, jako dodatek do kanapek i sałatek lub po obróbce termicznej, w sosach i daniach jednogarnkowych, gulaszach, makaronach, zapiekankach, dodawany do risotto) oraz zielone liście (dodatek do gotowania rosołu oraz wywarów warzywnych i mięsnych).

Prawdziwki – popularne określenie dla grzybów borowików. Rosną w lasach iglastych oraz liściastych. Ogólna nazwa dla kilkudziesięciu gatunków borowików, wśród których większość jest jadalna. Powszechnie uważane za jedne z najsmaczniejszych grzybów. Obecnie, wskutek zmian klimatycznych i zanieczyszczenia środowiska, niektóre gatunki zostały objęte ochroną i nie wolno ich zbierać.

Pstrąg – popularna w Polsce ryba słodkowodna, najczęściej serwowana po usmażeniu w całości lub grillowaniu/pieczeniu.

R

Rabarbar – roślina sezonowa należąca do rodziny rdestowatych, której najpopularniejszą, powszechną odmianą jest rabarbar ogrodowy o dużych, rozłożystych liściach i jadalnej, zielonej lub czerwono-różowej łodydze.

Roszponka – znana też jako roszpunka. Nazwa ok. 50 gatunków jadalnej rośliny, której liście mogą przybierać różne barwy, ale najczęściej spotykaną w sprzedaży jest roszponka o zielonych listkach i łagodnym smaku. Wykorzystywana jako składnik sałatek i dodatek do kanapek oraz dekoracja gotowych dań, nie nadaje się do obróbki termicznej.

Rukola – znana też jako rokietta siewna. Jadalna roślina o podłużnych, postrzępionych listkach o intensywnym, charakterystycznym smaku. Dodatek do kanapek, składnik sałatek i dań makaronowych oraz pizzy. Wykorzystywana też do produkcji oleju z nasion rukoli oraz musztardy.

Ryba – słodkowodna lub słonowodna. Ogólna nazwa dla ponad 30 tysięcy gatunków zamieszkujących wody na całym świecie. Mięso ryb wykorzystuje się do spożywania na surowo (np. łosoś, tuńczyk, ryba maślana, tilapia) lub obróbki termicznej (smażenie, gotowanie na parze, grillowanie, pieczenie). Rybie mięso jest łatwo przyswajalne i zawiera wysokiej jakości białko, jod, fosfor, potas, wapń oraz witaminy A i D.

Ryż – zboże uprawiane na całym świecie, szczególnie popularny element dań kuchni azjatyckiej. Ryż to nazwa określająca ok 25 gatunków, różniących się długością ziaren, kolorem, smakiem i konsystencją po ugotowaniu (ryż sypki lub kleisty). Serwowany jako dodatek do głównych dań lub składnik risotto albo baza do przygotowania słodkich deserów, np. kleistego ryżu. Z ziaren ryżu uzyskuje się też mąkę ryżową.

S

Sałata – ogólna nazwa dla ponad 100 gatunków roślin z rodziny astrowatych, uprawianych w Azji i Europie, w regionach o umiarkowanym klimacie. Najczęściej kojarzona z sałatą masłową, typową i jedną z najpopularniejszych sałat wykorzystywanych w kuchni polskiej jako dodatek do kanapek i składnik sałatek.

Sałata lodowa – krucha sałata o liściach odpornych na uszkodzenia. Nadaje się świetnie do sałatek i innych dań przygotowywanych na wynos, np. do pracy lub szkoły.

Sałata lollo biondo – bardzo dekoracyjna, delikatna sałata o mocno pofałdowanych, zielonych liściach.

Sałata lollo rosso – bardzo dekoracyjna, delikatna sałata o mocno pofałdowanych, zielono-brązowo-czerwonych liściach.

Seler – warzywo należące do rodziny selerowatych. Składnik rosołu oraz wywarów warzywnych i mięsnych na zupy i sosy. Po ugotowaniu i zmiksowaniu może być wykorzystany do przygotowania smacznego i pożywnego puree z selera.

Seler naciowy – odmiana selera, w której jadalna jest gruba i łykowata łodyga wraz z liśćmi (nacią). Popularny, niskokaloryczny (tylko 7 kcal w 100 g) składnik sałatek, zup oraz dań mięsnych, np. potraw jednogarnkowych.

Ser brie – francuski ser podpuszczkowy wytwarzany z mleka krowiego, o żółtym, kremowym środku i białej, pleśniowej skórce. Produkowany w różnych wersjach smakowych, charakteryzuje się aromatem pleśni i dymu.

Ser camembert – miękki ser podpuszczkowy w pleśniowej skórce, którego nazwa pochodzi od nazwy wioski, w której opracowano jego ścisłą recepturę pod koniec XVIII wieku. Jest to ser produkowany z niepasteryzowanego mleka krowiego, a charakterystyczna skórka na jego powierzchni powstaje w wyniku działania grzybów pleśni z gatunku penicillium camemberti.

Ser feta – bałkański, miękki ser solankowy, którego nazwa jest zastrzeżona i może być wykorzystywana tylko jako nazwa produktów pochodzących z Grecji. Jest serem kruchym, dobrze topiącym się w wysokiej temperaturze. Zawiera ok. 40% tłuszczu.

Ser kozi – ogólna nazwa dla różnych rodzajów sera produkowanego z mleka koziego, np. sera pleśniowego, twarożku oraz sera żółtego w plastrach.

Ser mozzarella – włoski ser z mleka bawolego, opcjonalnie może występować domieszka mleka krowiego. Ma delikatny smak i specyficzną konsystencję: miękka i wilgotna, po obróbce termicznej rozpływa się i jest bardzo ciągliwa. Mozzarellę sprzedaje się w kulkach, zapakowaną w woreczek lub słoiczek z serwatką.

Ser oscypek –  twardy wędzony ser o charakterystycznym kształcie, przygotowywany z mleka owczego, szczególnie popularny w regionach polskich gór, zwłaszcza w okolicach Zakopanego. Nazwa „oscypek” jest zastrzeżona dla produktów regionalnych wytwarzanych w Polsce, zgodnie z tradycyjną recepturą.

Ser parmezan – włoski ser długodojrzewający, jeden z najpopularniejszych, leżakujący w solance, wytwarzany z mleka krowiego. Popularny dodatek do dań z makaronu oraz sałatek i zup czy jako przekąska podawana w towarzystwie lampki wina i owoców.

Ser pleśniowy – ogólna nazwa dla różnych rodzajów sera porastającego pleśnią w kolorze białym, niebieskim lub zielonym. Sery pleśniowe produkuje się z mleka i podpuszczki. Charakteryzuje je nietypowy, intensywny smak i bardzo mocny, czasem nieprzyjemny zapach. Najpopularniejsze rodzaje sera pleśniowego to brie, camembert, rokfor, gorgonzola, bleu.

Serek homogenizowany – twaróg poddany homogenizacji czyli rozdrabnianiu dużych cząstek tłuszczów. Homogenizację przeprowadza się w specjalnych urządzeniach, w których przez bardzo wąskie szczeliny, pod ciśnieniem, przeciska się homogenizowany produkt, np. mleko, śmietanę lub inne przetwory.

Serek mascarpone – kremowy ser produkowany na bazie śmietanki kremówki zakwaszonej sokiem z cytryny. Powstaje przez podgrzewanie mieszanki w celu częściowego odparowania, a po jej zgęstnieniu – wystudzenie i odcedzenie serwatki. Jest ceniony w wypieku serników i przygotowywaniu słodkich deserów (np. włoskiego tiramisu) czy zagęszczaniu zup i sosów.

Serek topiony – produkt pochodny sera uzyskany przez topienie w temperaturach 90-99 °C z dodatkiem tzw. topników: kwasu cytrynowego, kwasu winowego lub kwasu mlekowego i ich soli. Wykorzystywany jako dodatek do kanapek oraz zagęszczacz do zup i sosów.

Shiitake – twardniki japońskie, określane też nazwą „shitake”. Można spożywać je po bardzo krótkiej obróbce termicznej (gotowane zbyt długo twardnieją) lub marynować. Popularne w kuchni azjatyckiej, zwłaszcza japońskiej, grzyby o charakterystycznym smaku i właściwościach leczniczych (obniżają zawartość cholesterolu).

Skrzydełka kurczaka – obok udek i piersi, najpopularniejsza część kurczaka wykorzystywana w kulinariach. Można przygotować panierowane, smażąc na głębokim tłuszczu lub piec, albo grillować. Skrzydełka kurczaka mogą też posłużyć jako baza do ugotowania mięsnego wywaru drobiowego.

Soczewica – roślina z rodziny bobowatych. Ogólna nazwa dla 7 gatunków soczewicy, różniących się barwą i smakiem. Po ugotowaniu soczewicę, podobnie jak ryż, można serwować jako dodatek do potraw mięsnych, rybnych lub warzywnych. Można też przygotować dhal czyli jednogarnkowe danie z soczewicy, serwowane z dodatkiem białego pieczywa, np. czapati. Ugotowaną soczewicę można również zmielić na pastę, z dodatkiem różnorodnych przypraw i/lub pieczonych lub gotowanych warzyw.

Szalotka – znana też jako czosnek askaloński, popularna jako składnik potraw kuchni francuskiej. Może zgorzknieć w trakcie smażenia, dlatego najlepiej wykorzystywać ją do gotowania lub drobno siekać i dodawać do kanapek oraz sałatek.

Szczypiorek – długie, zielone, cienkie listki jadalnej odmiany czosnku, przeznaczone do dodawania do kanapek i sałatek oraz dekoracji gotowych dań. Nazwa szczypiorek lub szczypior określa też nieco grubsze listki cebuli, również jadalne, o podobnym smaku, choć zdecydowanie mniej dekoracyjne.

Szparagi – smaczne i dekoracyjne warzywa występujące w uprawie w 3 kolorach: białym, zielonym i fioletowym. Niskokaloryczne, bogate w białko, nadają się do wykorzystania jako dodatek do dań obiadowych, składnik sałatek oraz zup czy potraw jednogarnkowych, np. risotto ze szparagami. Świetnie smakują z sosem holenderskim lub beszamelowym.

Szpinak – wspólna nazwa 3 gatunków roślin z rodziny szkarłatowatych. Dostępny w większych lub mniejszych listkach, szpinak nadaje się do spożywania na surowo, jak dodatek do kanapek lub składnik sałatek oraz obróbki termicznej: smażenia, gotowania w zupie, dodawania do sosów, makaronów, risotto i pizzy oraz tart wytrawnych i… słodkich wypieków!

Ś

Śliwki – owoce śliwy, drzewa występującego w klimacie umiarkowanym półkuli północnej. Owoc spożywany na surowo lub składnik pysznego kompotu lub śliwek w occie, dodatek do ciast i deserów oraz przetworów z owoców, np. powideł śliwkowych. Suszone śliwki to także składnik mięsnych potraw i dodatek do wędlin.

T

Tilapia – słodkowodna ryba okoniokształtna żyjąca w wodach afrykańskich.

Truskawki – gatunek owoców powstały ze skrzyżowania dwóch gatunków poziomek. Słodkie i lekko kwaskowate owoce sezonowe o czerwonej barwie, idealne na słodko i wytrawnie. Bywają nazywane poziomkami wielkoowocowymi lub poziomkami ananasowymi.

Tuńczyk – morska ryba wędrowna znana z charakterystycznego koloru mięsa oraz wyszukanego smaku, spożywana na surowo w formie sushi i sashimi oraz poddawana obróbce termicznej: smażeniu, pieczeniu lub grillowaniu. W sprzedaży dostępny jest świeży tuńczyk porcjowany w steki oraz tuńczyk w puszkach, w sosie własnym, pomidorowym lub w oleju.

Twarożek – powstaje po wymieszaniu twarogu ze śmietaną oraz, opcjonalnie, dodaniu innych składników, np. pomidora, rzodkiewki, cebuli czy szczypiorku. Wykorzystywany jako składnik niektórych deserów, nadzienie do naleśników i wrapów, ale zdecydowanie najczęściej serwowany jako dodatek do kanapek.

Twaróg – grudkowaty, biały ser wytwarzany ze skwaszonego mleka, stopniowo podgrzewanego i odciskanego po wytrąceniu się grudek i oddzieleniu od serwatki.

U

Udka kurczaka – popularna część kurczaka, obok skrzydełek i piersi, wykorzystywana do smażenia w panierce lub pieczenia albo grillowania. Z udek można też przygotować wywar drobiowy na zupy i sosy.

W

Wieprzowina – ogólna nazwa dla mięsa pochodzącego ze świni, m. in. karkówki, łopatki, żeberek, golonki, polędwicy, szynki, mostka, schabu, słoniny.

Winogrona – owoce winorośli, wykorzystywane do spożywania na surowo, jako składnik deserów i wypieków oraz sałatek i przystawka serwowana w towarzystwie serów i wina. Suszone winogrona to rodzynki. Z winogron wytwarza się wino i ocet winny, a z pestek produkuje olej.

Wiśnie – owoce drzew występujących w umiarkowanym klimacie półkuli północnej, o słodkim, ale cierpkim smaku. Wykorzystywane do spożycia na surowo oraz jako dodatek do deserów i wypieków. Składnik dżemów, konfitur i innych przetworów z owoców.

Wołowina – ogólna nazwa dla mięsa pochodzącego z domowego bydła w wieku powyżej 6 miesięcy (mięso pochodzące z młodszych osobników – cieląt – to cielęcina), m. in. karkówki, żeberek, antrykotu, polędwicy, ligawy.

Z

Ziemniaki – znane też pod nazwą „kartofle”. Nadają się do spożycia wyłącznie po obróbce termicznej: gotowaniu, smażeniu lub pieczeniu. Dodatek do obiadu, składnik sałatek i puree, zup i zapiekanek. Najpopularniejsze warzywo w kuchni polskiej.

Zielona papryka – ogólna, zwyczajowa nazwa dla różnych rodzajów papryk o zielonej barwie. Dekoracyjna papryka, idealna do serwowania na surowo lub upieczenia i wykorzystania, po zmiksowaniu, jako baza do pysznego gulaszu lub smażenia/gotowania w kawałkach, jako składnik dań jednogarnkowych, sosów do pizzy i makaronu, risotto czy zapiekanek.

Zielone oliwki – znane z łagodniejszego niż ich czarne siostry smaku, zielone owoce drzewa oliwnego, spożywane na surowo lub konserwowane za pomocą solanek, kwasu mlekowego czy zalew, w których są często przechowywane po wcześniejszym drylowaniu, czyli usunięciu pestek. Wzbogacają smak sałatek i pełnią funkcję dekoracyjną, zwłaszcza po pokrojeniu na niezbyt grube plasterki z dziurką w środku.

Ż

Żurawina – świeży lub suszony owoc, składnik konfitur i innych przetworów oraz doskonały dodatek do wypieków, deserów, sałatek, a nawet dań głównych i sosów.