Ogłaszałam niedawno na moim blogu wsparcie dla Polskiej Koalicji na Rzecz Walki z Rakiem Szyjki Macicy (Koalicji RSM), w którym wspominałam ogólnie o wysokim wskaźniku umieralności na ten nowotwór w Polsce oraz konieczności wykonywania badań cytologicznych. Dziś postaram się przybliżyć Wam nieco więcej informacji o samej chorobie i sposobach jej zapobiegania.
Mam nadzieję, że pokażecie ten artykuł kobietom z Waszego otoczenia, a w szczególności tym, które zaniedbują kwestię regularnych wizyt u ginekologa. Nie dajmy się rakowi szyjki macicy!
Możecie też wesprzeć Koalicję RSM, która planuje zgłosić do Ministerstwa Zdrowia nowy, ujednolicony program profilaktyki raka szyjki macicy (w Polsce statystyki umieralności z powodu tego nowotworu wciąż znacznie przewyższają te w innych, rozwiniętych, europejskich krajach):
Koalicję można poprzeć, dopisując się do listy na stronie KoalicjaRSM.pl. To nic nie kosztuje :).
Rak szyjki macicy – jak zapobiegać – film Full HD
Obejrzyj bezpośrednio na moim kanale: Rak szyjki macicy YouTube
Raj szyjki macicy – przyczyna powstania
Nowotwór ten jest pierwszym, w przypadku którego naukowcom udało się zidentyfikować czynnik wywołujący jego powstawanie: wirus brodawczaka ludzkiego (HPV), który, w przypadku długotrwałego zakażenia, może spowodować powstanie zmian nowotworowych w organizmie. I chociaż samo zakażenie wirusem niekoniecznie prowadzi do nowotworu, bez wirusa HPV nie ma możliwości rozwinięcia się raka szyjki macicy.
Wirusem HPV można zakazić się głównie podczas kontaktów seksualnych (ponad 90% wszystkich zakażeń odbywa się właśnie tą drogą). Wirus uwalnia się wraz ze złuszczonymi komórkami naskórka i nabłonków, nie można natomiast zakazić się z nim podczas kontaktu z krwią.
Istnieje ponad 100 typów wirusa HPV, ale nie wszystkie mają działanie wywołujące nowotwór. Tylko kilka typów HPV ma działa onkogennie, dlatego samo zakażenie wirusem nie musi wywoływać raka.
Zakażenie wirusem HPV i jego działanie przez dłuższy czas powoduje, że mnoży się on w nabłonku szyjki macicy, a cały proces dla pacjentki przebiega bezobjawowo. Zdecydowana większość zakażeń HPV trwa krótko, a zdrowy organizm sam jest w stanie wyeliminować zakażenie. Długotrwałe zakażenie (np. u kobiet o obniżonej odporności, ale nie jest to jedyny powód) może doprowadzić do powstania stanu przednowotworowego, albo do raka szyjki macicy, który w początkowym stadium również nie wywołuje żadnych objawów skłaniających do wizyty u ginekologa i przeprowadzenia cytologii. Ryzyko rozwoju raka szyjki macicy u osoby już zakażonej HPV wzrasta podczas długotrwałego stosowania antykoncepcji hormonalnej (powyżej 5 lat), paleniu papierosów albo obecności innych zakażeń przenoszonych drogą płciową.
Wirus HPV charakteryzuje się wysokim stopniem zakaźności i bardzo dużą częstością występowania. Przenosi się prawie wyłącznie drogą płciową, a w grupie największego ryzyka znajdują się osoby młode (przed 30 rokiem życia), aktywne seksualnie, zmieniające partnerów.
Materiał o raku szyjki macicy i działaniach Koalicji RSM w programie „Alchemia zdrowia” Katarzyny Dowbor
Badanie cytologiczne (cytologia)
Cytologia jest badaniem, które pozwala sprawdzić czy w szyjce macicy nie powstały stany zapalne, zakażenia lub zmiany przednowotworowe albo nowotworowe, które powstały, m. in., w wyniku obecności i działania wirusa HPV.
Wykrycie zmian przedrakowych, a nawet wczesnego stadium raka szyjki macicy, daje, w zdecydowanej większości przypadków, możliwość całkowitego wyleczenia! Dlatego najlepiej przeprowadzać badanie cytologiczne raz w roku, ewentualnie zmniejszając tę częstotliwość do badań wykonywanych co trzy lata, jeśli nie znajdujemy się w grupie ryzyka.
Grupy ryzyka
Do grupy podwyższonego ryzyka należą przede wszystkim kobiety:
- leczone z powodu dysplazji szyjki macicy średniego lub dużego stopnia
- wcześniej leczone z powodu raka szyjki macicy
- z potwierdzoną w przeszłości infekcją wysokoonkogenną odmianą wirusa brodawczaka ludzkiego
- cierpiące na niedobór odporności np. ze względu na zażywanie leków immunosupresyjnych
- zakażone wirusem HIV
Jak wygląda badanie cytologiczne
Za pomocą specjalnej szczoteczki z tworzywa sztucznego z szyjki macicy pobiera się rozmaz, który lekarz ginekolog umieszcza na szklanej płytce i zabezpiecza specjalnym preparatem. Tak przygotowana próbka wędruje do laboratorium, gdzie, pod mikroskopem, ocenia się stan szyjki macicy, opisując go następnie jedną z dwóch stosowanych obecnie metod.
Nie wolno godzić się na pobranie wymazu wacikami umieszczonymi na patyczku, czy szpatułką, ani tym bardziej palcem. Jedynie szczoteczka pozwala na pobranie komórek nie tylko z tarczy szyjki macicy, ale także z jej kanału.
Cytologia jest bezbolesna, a pacjentka może jedynie odczuwać niewielki dyskomfort, np. wywołany pieczeniem.
Cytologia a dzień cyklu
Cytologię najlepiej wykonać w czasie pomiędzy czwartym dniem po poprzednim i czwartym dniem przed kolejnym krwawieniem menstruacyjnym. Kilka dni przed wykonaniem badania warto odstawić wszelkie ewentualnie stosowane środki dopochwowe i nie wykonywać irygacji.
Cytologia a aktywność seksualna
Po rozpoczęciu pierwszego współżycia, kiedy rozpoczyna się czas, w którym kobieta może zarazić się wirusem HPV, należy rozpocząć wykonywanie regularnych badań cytologicznych. Dzień przed wykonywaniem badania i w dniu robienia cytologii nie powinno się współżyć, żeby nie zakłócić wyników badania.
Cytologia – wyniki
Wyniki badania cytologicznego są dostępne już kilka dni po jego przeprowadzeniu. Istnieją dwie metody przedstawiania wyników cytologii:
- Wersja opisowa (tzw. system oceny Bethesda). Wyniki opisane tą metodą powinny zawierać:
- informację o tym czy pobrany rozmaz zawiera odpowiedni pod względem ilości i jakości materiał do oceny
- stwierdzenie ogólne prawidłowości lub nieprawidłowości obrazu
- dokładny opis stwierdzonych zmian, m. in. określenie rodzaju zakażenia, zmian reparacyjnych, obecności nieprawidłowych komórek nabłonkowych, innych nowotworów oraz ocenę stanu hormonalnego pacjentki.
- Pięciostopniowa skala (wg Papanicolau), która obecnie uważana za niewystarczającą w przekazywaniu istotnych, z klinicznego punktu widzenia, informacji pomiędzy cytologiem a ginekologiem. Skala informuje o tzw. grupie cytologicznej (wyróżniamy 5 grup). Im jest ona niższa – tym lepiej dla pacjentki. Skala Papanicolau nie odzwierciedla współczesnych poglądów na nowotwory szyjki macicy, a także nie uwzględnia licznych zmian nienowotworowych tego narządu.
Prawidłowy wynik badania cytologicznego powinien zawierać wyniki badania w obu powyższych systemach.
Zdaniem specjalistów ten podział jest wystarczający dla podjęcia właściwych decyzji odnośnie dalszego postępowania diagnostycznego lub leczniczego.
Aby mieć pewność, że wymaz został pobrany właściwymi narzędziami i będzie oceniony przez doświadczonych cytologów w wiarygodnych, profesjonalnych laboratoriach, najlepiej korzystać z badań cytologicznych proponowanych przez Populacyjny Program Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy.
Bezpłatny, ogólnopolski program profilaktyki raka szyjki macicy
W ramach programu uczestniczące w nim placówki oferują wykonanie bezpłatnych badań cytologicznych kobietom między 25 a 59 rokiem życia, bez konieczności posiadania jakiegokolwiek skierowania, nie pobierając opłat za wizytę u ginekologa.
Cytologia dla kobiet odwiedzających placówki, które podpisały umowę z NFZ i nie zaliczają się do grupy objętej programem, również jest bezpłatna, choć, niestety, powszechnie mówi się o dowolnym pobieraniu opłat przez niektóre przychodnie.
Ministerstwo Zdrowia i NFZ zalecają, żeby wszystkie kobiety w wieku 25-59 lat regularnie poddawały się badaniom cytologicznym. Raz na trzy lata panie w tej grupie wiekowej, objęte powszechnym ubezpieczeniem zdrowotnym w NFZ, powinny otrzymywać imienne zaproszenie na badanie cytologiczne.
Badanie w ramach programu może być wykonane bez skierowania, raz na 3 lata. Jeśli kobieta należy do grupy podwyższonego ryzyka, uprawniona jest do corocznego badania.
Szczepionka przeciwko HPV
Oprócz profilaktyki w postaci regularnego wykonywania badań cytologicznych, kobiety obawiające się zakażenia HPV mogą zaszczepić się przeciwko wirusowi. Aktualnie dostępne na rynku szczepionki niestety nie uodparniają na wszystkie typy wirusa, a cena za szczepienie jest jeszcze dość wysoka, ale z pewnością warto rozważyć szczepienie jako dodatkową formę (nie rezygnując z regularnych badań) zapobiegania rakowi szyjki macicy.
